St.-Lambertusstraat 60, 5266 AG Cromvoirt
Een simpel onderkomen
Rond 1660 vinden we een vermelding van een school in Cromvoirt. Schoolmeester Van Hogerlinde vraagt in 1662 om verbetering van zijn huis aangezien het ‘ongedeckt en de ongevloert’ is. Veel soeps is die school niet geweest, zonder fatsoenlijk dak en waarschijnlijk met een lemen vloer. Twintig jaar later koopt schoolmeester Gerrit van Santen een perceel akkerland naast de Hubertuskapel. Die locatie kennen we, daar staat nu de Battle Axe. Het lijkt er dus op dat meer dan 300 (!) jaar op deze plek onderwijs is gegeven.
In de 18e eeuw stond naast de in onbruik geraakt, gereformeerde Hubertuskapel een schoolhuis en de schoolmeester fungeerde tevens als koster. De kapel was ondertussen enorm vervallen. De klok in het torentje kon nog worden gebruikt om de gelovigen tot bijwoning van de godsdienst op te roepen, maar de dienst zelf werd in een kamer van het schoolhuis door de predikant uit Vught verzorgd.
Eén gebouw voor de gemeente
In de jaren 20 van de 19e eeuw verandert er veel. Eerst wordt in 1823 een nieuwe (katholiek) Lambertuskerk gebouwd en in 1825 volgt de pastorie. Wat er nog rest van de Huberutskapel wordt afgebroken en met het sloopmateriaal wordt een nieuw schoolhuis gebouwd. In het kadaster van 1932 kunnen we zien dat op de huidige locatie van The Battle Axe, de gemeente Cromvoirt een huis, school, raadhuis en erf bezat. Er staat maar één gebouw ingetekend, dus ook toen was het al een multifunctionele invulling. Later wordt ook de brandspuit op deze locatie gehuisvest.
Uit een rapport van de schoolopziener uit de jaren 1860 kunnen we opmaken dat het slecht gesteld was met de staat van het woongedeelte en met het schoolhuis zelf. De schoolopziener klaagt bij de gemeente Cromvoirt over de slechte staat van dak, vloeren en ramen. Zonder resultaat want de gemeente wil geen geld aan verbetering uitgeven.
Brand en nieuwbouw
Dan breekt het rampjaar 1872 aan. Een grote brand treft het dorp in april en naast het gemeentegebouw (bestaande uit school, onderwijzerswoning en raadkamer) branden er nog 7 panden af. Het gemeentearchief kan gelukkig worden gered en wordt bij J. Slegers ondergebracht. De brandspuit kan tijdelijk bij A. de Bever worden gestald. Deze laatste neemt ook de onderwijzer tijdelijk in huis.
Men gaat niet bij de pakken neerzitten en op 6 december 1872 wordt de eerste steen voor een hernieuwd gemeentegebouw gelegd, het pand zoals we het nu kennen. Eigenlijk is het twee-onder-één-kap: de linkerkant van het pand is de woning van de schoolmeester. De rechterkant is in twee helften opgesplitst: aan de straatkant is de raadskamer met een klein bordes op de stoep. Het achterste gedeelte is school en heeft een aparte ingang aan de zijkant van het gebouw.
Waarschijnlijk groeit men uit zijn jasje want in 1899 verhuist de gemeente naar het nieuw gebouwde Gemeentehuis en wordt de raadskamer bij de school getrokken. Het hardstenen bordes wordt gesloopt en het materiaal wordt hergebruikt voor dorpels in de nieuwe ruimtes. De zij-ingang verdwijnt en voortaan gaan de leerlingen door de rechterdeur aan de Sint Lambertusstraat de school binnen.
In 1913 wordt het schoolgedeelte nog verbeterd door vier grote ramen aan de achterkant van het pand aan te brengen en privaten en urinoirs op d speelplaats te bouwen.
Verhuizing
In 1933 houdt Cromvoirt op te bestaan als zelfstandige gemeente. De taak voor de invulling van het onderwijs verhuist mee naar de gemeente Vught. Of het ermee te maken heeft, hebben we niet kunnen vinden, maar feit is dat het kerkbestuur van de Sint Lambertusparochie in 1934 het pand overneemt van de gemeente Vught. Men betaalt de som van 9.025 gulden, het schoolmeubilair is inbegrepen. Dat is nog zonder licht, want in 1936 vraagt het kerkbestuur aan de gemeente om geld voor het aanbrengen van elektrische verlichting.
Na de tweede wereldoorlog worden plannen gemaakt voor een nieuw schoolgebouw aan de Voorstraat. In augustus 1956 is het zover en het pand verliest zijn schoolfunctie. Niet voor heel lang want in november 1960 neemt de kleuterschool van Cromvoirt zijn intrek in de voorheen lagere school. Dat duur nog geen tien jaar, want in 1969 verhuizen ook de kleuters naar een nieuwe kleuterschool aan de Voorstraat.
Verval en renovaties
Het pand komt leeg te staan en gaat zienderogen achteruit. Ramen hangen uit hun sponningen en het gras groeit uit het dak. Het gaat slecht met het honderdjarige pand. Zo slecht zelfs dat er plannen zijn om het pand te slopen. Door initiatief van de net opgericht stichting Jeugdbelangen en met inbreng van een aantal jongeren wordt begin jaren ’70 het pand in gebruik genomen als jeugdhuis en instuif. De gemeente accommodeert het initiatief en neemt het pand (terug) in eigendom. Een korte verbouwing volgt, en op 19 mei 1974 opent Willem van Hanegem de herrezen The Battle Axe.
Feestelijke opening 1974
In mei 1974 was het gebouw klaar en kon The Battle Axe feestelijk geopend worden. Willem van Hanegem (voormalig sterspeler van Feyenoord en Oranje) was naar Cromvoirt gehaald om de officiële openingshandeling te verrichten met zijn voeten.
Een periode volgt waarin het pand elk weekend talloze jongeren uit de wijde omgeving trekt. Er gebeurt van alles en er ging ook wel eens wat mis. Saai was het in ieder geval niet.
Wandschildering 1974
De echtgenote van de burgemeester, mevrouw van Hövell, onthulde tijdens de opening de wandschildering die nu nog steeds in The Battle Axe hangt (de grote zaal). Deze wandschildering op een houten plaat is met de hand gemaakt door Jan van den Bogaert uit Cromvoirt.
Renovatie 1983 en 1984
De provisorische opknapbeurt begin jaren ’70 was niet toereikend en daarom begint de stichting Jeugdbelangen in 1982 met een rigoureuze renovatie van het pand. De buitenmuren zullen blijven staan, maar binnen gaat heel veel veranderen. Uit allerlei potjes worden de gelden bijeengeharkt. Een subsidie voor de renovatie als een werkgelegenheidsproject voor Molukkers maakt de begroting rond.
Uiteindelijk duurt de hele verbouwing drie jaar, ook omdat de betreffende personen geen enkel ervaring in de bouw hadden. Er is nog even sprake van om het klokkentorentje op het pand in ere te herstellen, maar dat heeft het blijkbaar niet gehaald.
Opening renovatie 1984
Het pand staat er nu weer netjes bij, en het eigendom is in 1984 door de gemeente Vught om niet overgedragen aan de stichting Jeugdbelangen. Die stichting houdt op te bestaan waarna in oktober 2000 de Stichting Beheer The Battle Axe in het leven wordt geroepen. Deze beheert het pand en biedt al jarenlang onderdak aan allerlei sociaal-culturele activiteiten voor de Cromvoirtse gemeenschap. Het is deze stichting die ruim 30 jaar later de een na laatste verbouwing, het pand weer aangepakt heeft om het te bewaren voor de komende generaties.
Muurschilderij 1984
Dit muurschilderij werd in ontvangst genomen door voorzitter Jan Verhoeven en penningmeester Sjef de Kort. Hierop is het Dorpshuis The Battle Axe getekend. Deze is nog steeds te bewonderen in het dorpshuis.
Renovatie 2020
Na de vorige renovatie in de 80-er jaren was er weinig meer gedaan aan het dorpshuis. Het comfort liet te wensen over en de bovenverdieping was onbruikbaar. In 2017 werd duidelijk dat de gemeente Vught financiële middelen ter beschikking zou stellen voor een grote renovatie. Voorwaarde was wel dat het bestuur van The Battle Axe de bouw in eigen beheer uitvoerde.
Na een voorbereiding van ruim 2 jaar was het eindelijk zover en kon er eind 2019 worden begonnen aan de renovatie. Alles passeerde de revue: keuze architect, aannemer, E en W bedrijf, vloeren, schilderwerk, gordijnen, deurbeslag, bar, keuken, audioapparatuur, etc.
Een kleine 2 jaar, vele bouwvergaderingen en een Corona epidemie verder konden we op 15 mei 2022 met trots de deuren weer openen!
Feestelijke opening 2022
Op 15 mei 2022 is het dorpshuis feestelijk geopend door mevrouw Joke Verhoeven en Toine van de Ven (wethouder van de gemeente Vught) door het lint met een heuse ‘ TheBattle Axe’ door te hakken. Dit alles onder begeleiding van de Cromvoirtse Fanfare! Vele dorpsgenoten en andere genodigden waren aanwezig.
Daarna kon iedereen onder het genot van een drankje rondlopen. Buiten en in de kleine zaal waren er presentaties te zien van de clubjes die actief zijn in The Battle Axe. De Dansvrienden gaven in de grote zaal een mooie demonstratie op muziek uit verschillende landen. Daarnaast was er in de grote zaal een mooie presentatie te zien van de historie van The Battle Axe met oude foto’s en video-opnames. Verder konden de kinderen kleuren voor de kleurplaten wedstrijd, op blikken lopen en domino spelen. Er werden rondleidingen gegeven en velen waren verbaasd over de mooie lichte ruimtes en ook de sfeer en de styling waren een veel besproken onderwerpen. We kijken terug op een geslaagde, feestelijke dag!
Op dit moment wordt er weer volop gebruik gemaakt van het comfortabele dorpshuis. De bovenverdieping is nu ook beschikbaar en er is zelfs een lift gerealiseerd. Benieuwd naar de mogelijkheden voor activiteiten of het huren van een zaal?
De Leydraad mozaiek schilderij
Dorpshuis The Battle Axe is een plek waar de schoolgaande jeugd regelmatig komt voor allerlei activiteiten. In 2021 hebben we een prachtig cadeau voor de opening mogen ontvangen: een door de kinderen zelf ontworpen en gemaakt mozaïek plateau met van alles wat het dorpshuis en Cromvoirt zo uniek maakt!
